Ποιες είναι οι γυναίκες υψηλού κινδύνου;

Μία από τις πιο παρεξηγημένες έννοιες είναι αυτή της γυναίκας υψηλού κινδύνου, δηλ. της γυναίκας που έχει περισσότερες πιθανότητες από τις άλλες να εμφανίσει κάποια στιγμή της ζωής της καρκίνο του μαστού.

Και η σύγχυση που επικρατεί είναι λογική, στο βαθμό που από τη μια υπάρχει ένας καταιγισμός ενημέρωσης που συχνά προβάλλεται με απειλητικό τρόπο και από την άλλη είναι ευρέως διαδεδομένη η φοβία των γυναικών μήπως και εμφανίσουν τη νόσο.

Για να καταταχθεί μία γυναίκα σε ομάδα υψηλού κινδύνου θα πρέπει να εκτιμηθούν ποιοι από τους γνωστούς παράγοντες κινδύνου την αφορούν.

Τέτοιοι παράγοντες μπορεί να είναι γενετικοί,  μεταβολικοί ή περιβαλλοντικοί. Οι σημαντικότεροι από αυτούς είναι :

§  Η μεγάλη ηλικία ( Το 80% των καρκίνων εμφανίζονται σε γυναίκες μεγαλύτερες των 50 ετών – μετά την εμμηνόπαυση).

§  Η ύπαρξη oι­κo­γε­νεια­κού ιστo­ρι­κού ( Τέτοιο επιβαρυμένο οικογενειακό ιστορικό έχουν οι γυναίκες με :

1.     Έναν ή περισσότερους συγγενείς 1^ου ή 2^ου βαθμού που εμφάνισε καρκίνο του μαστού σε νεαρή ηλικία ( μικρότερη των 40-50 ετών, πριν την εμμηνόπαυση)

2.     Δύο ή περισσότερους συγγενείς που εμφάνισαν καρκίνο μαστού σε οποιαδήποτε ηλικία

3.     Καρκίνο μαστού και ένα δεύτερο καρκίνο ( όχι μεταστατικό) σε άλλο όργανο( ιδιαίτερα των ωοθηκών) σε ένα συγγενή 1^ου  βαθμού.

4.     Καρκίνο μαστού σε άρρενα συγγενή 1^ου  βαθμού

5.     Εβραϊκή καταγωγή (ασκεναζίμ) με έναν εξ αίματος συγγενή με καρκίνο μαστού που διαγνώστηκε πριν από την ηλικία των 50 ή με καρκίνο των ωοθηκών σε οποιαδήποτε ηλικία. )

§  Γενετικές μεταλλάξεις σε γονίδια που κληρονομούνται από τους γονείς στα παιδιά ( Το 5-8% των καρκίνων του μαστού οφείλονται σε κληρονομούμενες μεταλλάξεις γονιδίων υψηλής διεισδυτικότητας, όπως είναι τα γονίδια BRCA-1, BRCA -2, PTEN, ATM κ.λ.π.). Οι γυναίκες με υποψία κληρονομικότητας αναγνωρίζονται από το επιβαρυμένο οικογενειακό ιστορικό τους, που ερευνάται σε βάθος και επισταμένα. Με ειδικές εργαστηριακές εξετάσεις είναι δυνατός ο εντοπισμός των «χαλασμένων» γονιδίων και η πιστοποίηση της ύπαρξης ή όχι κληρονομικής προδιάθεσης.

§  Η ύπαρξη σε προηγούμενη βιοψία μαστού διηθητικού ή μη διηθητικού καρκινώματος ή άτυπης υπερπλασίας

§  Η με­γά­λη έκ­θε­ση σε ακτι­νo­βo­λία στην περιοχή του στήθους για τη θεραπεία κάποιας πάθησης, σε νεαρή ηλικία.

Εκτός από τους αυτούς τους παράγοντες υπάρχουν και άλλοι, που έχουν μικρότερη επίδραση όπως είναι:

§  Η έναρξη της περιόδου σε μικρή ηλικία και η παύση της σε μεγάλη.

§  Η μακροχρόνια λήψη αντισυλληπτικών και φαρμάκων oρ­μo­νι­κής υπo­κα­τά­στα­σης μετά την εμμηνόπαυση.

§  Η ατε­κνία ή η από­κτη­ση πρώ­τoυ παι­διoύ σε με­γά­λη ηλι­κία.

§  Η μεγάλη κα­τα­νά­λω­ση oι­νo­πνεύ­μα­τoς και η παχυσαρκία.

Οι γυναίκες που εμφανίζουν έναν από τους σημαντικούς παράγοντες κινδύνου ( και ακόμα περισσότερο όσες εμφανίζουν συνδυασμό των παραπάνω παραγόντων) θεωρούνται γυναίκες υψηλού κινδύνου να εμφανίσουν καρκίνο του μαστού.

Σε ειδικά κέντρα για την εκτίμηση αυτού του κινδύνου χρησιμοποιούνται ειδικά ερωτηματολόγια που μετά από στατιστική επεξεργασία αποδίδουν αριθμητικά την επικινδυνότητα που υπάρχει για μία γυναίκα να εμφανίσει καρκίνο του μαστού μέσα στα επόμενα 5 χρόνια ή σε όλη τη διάρκεια της ζωής της. Με βάση αυτούς τους υπολογισμούς και σε συνδυασμό με την κλινική και απεικονιστική εξέταση ο θεράπων γιατρός μπορεί να αποκτήσει μία καλύτερη εικόνα του κινδύνου για την κάθε ασθενή του.

Επομένως, αν η γιαγιά μιάς γυναίκας εμφάνισε καρκίνο του μαστού σε μεγάλη ηλικία, αυτό δεν είναι τόσο σημαντικό ώστε να αισθάνεται η γυναίκα ως υποψήφια ασθενής.

Ο καρκίνος του μαστού είναι τόσο συχνός, ώστε να προσβάλει “τυχαία” πολλές γυναίκες. Στη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων της νόσου δεν εντοπίζεται να υπάρχει κάποιος παράγοντας κινδύνου που να συνέβαλε στην εμφάνιση της.