Τι είναι η σταδιοποίηση (τα στάδια) του καρκίνου;

Καθώς τα καρκινικά κύτταρα πολλαπλασιάζονται, φτάνουν σε κάποια χρονική στιγμή δίπλα σε αγγεία, αιμοφόρα ή λεμφικά. Διεισύοντας μέσα σ' αυτά μεταφέρονται σ' όλο το σώμα με την κυκλοφορία του αίματος ή της λέμφου. Έτσι μετά από χρόνια μπορεί να εμφανιστούν οι μεταστάσεις του καρκίνου σε άλλα όργανα.

Στις γυναίκες με καρκίνο του μαστού ένα από τα πιο σημαντικά ερωτήματα που τίθενται τη στιγμή της διάγνωσης είναι εκείνο σχετικά με το στάδιο που βρίσκεται η νόσος. Και για να απαντηθεί αυτό το ερώτημα αναζητείται το μέγεθος του όγκου και το αν έχει δώσει και που μεταστάσεις. Αυτή η πληροφόρηση έχει αξία, γιατί επιτρέπει αφενός να εκτιμηθεί η πρόγνωση της ασθενούς και αφετέρου να προσδιοριστεί σε μεγάλο βαθμό το είδος της θεραπείας που είναι κατάλληλη στην κάθε περίπτωση.

Ο καρκίνος ξεκινά από ένα κύτταρο σε μ ία περιοχή του σώματος ( π.χ. σ’ένα λόβιο του μαστού) και στη συνέχεια με τον πολλαπλασιασμό τα καρκινικά κύτταρα θα γίνουν δύο, μετά 4, 8 , 16 κ.ο.κ.. Καθώς ο αριθμός των καρκινικών κυττάρων μεγαλώνει, σχηματίζεται απ΄ αυτά μία μάζα ( ένας όγκος, που συνηθίζεται να τον αποκαλούν πρωτοπαθή όγκο). Καθώς τα κακοήθη κύτταρα συνεχίζουν να πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα, αυξάνει και ο  όγκος σε μέγεθος.

Όπως αυξάνονται τα καρκινικά κύτταρα του πρωτοπαθούς όγκου, χώνονται ανάμεσα στα διπλανά τους υγιή κύτταρα (διηθούν τους γύρω ιστούς). Κάποια στιγμή φτάνουν και διαβρώνουν τα μικρά τριχοειδή αγγεία της περιοχής τους, με αποτέλεσμα να πέφτουν και να παρασέρνονται από την κυκλοφορία συνεχώς καρκινικά κύτταρα ( δες σκίτσο στην αρχή της σελίδας). Από τα μεν λεμφαγγεία τα καρκινικά κύτταρα θα μεταφερθούν στους λεμφαδένες ( λεμφαδενική διασπορά) , από δε τα αιμοφόρα αγγεία σε άλλα όργανα του σώματος (αιματογενής διασπορά). Αυτή η διαδικασία με την οποία φεύγουν τα καρκινικά κύτταρα από τον πρωτοπαθή όγκο και εγκαθίστανται σε άλλη περιοχή, μακριά του, χαρακτηρίζεται με τον όρο μετάσταση. Ελάχιστα από τα κύτταρα που θα μπουν στην κυκλοφορία θα επιζήσουν και ακόμα ελάχιστα απ΄ αυτά θα καταφέρουν να αναπτυχθούν ως μεταστάσεις.

Ο καρκίνος, λοιπόν είναι μια διαδικασία που εξελίσσεται μέσα στο χρόνο. Από τη στιγμή που ξεκινά μέχρι που θα δώσει μεταστάσεις και θα καταστρέψει τον οργανισμό περνούν αρκετά χρόνια. Άλλοι καρκίνοι έχουν ταχύτερη εξέλιξη και άλλοι πιο αργή.

Σε ποια φάση βρίσκεται ο καρκίνος όταν τον ανακαλύπτουμε είναι πολύ σημαντικό, τόσο για την πρόγνωση όσο και για τη θεραπεία. Για καταλάβουμε πόσο στην αρχή του ή πόσο προχωρημένος είναι ένας καρκίνος ( στην περίπτωση μας του μαστού) θα πρέπει να μετρήσουμε το μέγεθος του ( που συμβολίζεται με το γράμμα Τ, από την αγγλική λέξη tumor, δηλ. όγκος) και να ελέγξουμε αν έχει δώσει μεταστάσεις στους λεμφαδένες  ( συνήθως σ’ αυτούς που βρίσκονται στη μασχάλη  και που συμβολίζονται με το γράμμα N από τη λέξη nodes, δηλ. αδένες) ή σε κάποιο όργανο του σώματος, όπως π.χ. οστά, πνεύμονα, ήπαρ κ.λ.π.( η ύπαρξη μεταστάσεων συμβολίζεται με το γράμμα Μ, από τη λέξη metastases, δηλ. μετάσταση).

Συνδυάζοντας αυτά τα χαρακτηριστικά προκύπτουν πέντε στάδια της νόσου. Τοστάδιο 0 ( που είναι οι μη διηθητικοί καρκίνοι που δεν έχουν ούτε λεμφαδενικές ούτε άλλες μεταστάσεις),  το αρχικό στάδιο των διηθητικών καρκίνων, το στάδιο I ( όπου το μέγεθος του όγκου δεν ξεπερνά τα 2 εκ. Σ΄ αυτό το στάδιο ο καρκίνος δεν έχει δώσει μεταστάσεις) έως το στάδιο IV που είναι το πιο προχωρημένο ( με μεταστάσεις σε άλλα όργανα).

Σε κάθε στάδιο της νόσου υπάρχουν επιμέρους στάδια, ανάλογα με τις μετρήσεις και τις διαπιστώσεις που έχουν γίνει.

Σε γενικές γραμμές η σταδιοποίηση μπορεί να μας δίνει στοιχεία για την πρόγνωση των ασθενών, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι το κάνει με απόλυτη εγκυρότητα. Η ατομική πρόγνωση μίας ασθενούς εξαρτάται από πάρα πολλούς παράγοντες ( π.χ. το πόσο καλά θα ανταποκριθεί σε μία θεραπεία, το πώς θα αντιδράσει το σώμα της, τι αλλαγές θα υποστεί η συμπεριφορά των καρκινικών κυττάρων κ.α.), έτσι δεν μπορούμε να προδικάσουμε το πόσο καλά θα πάει η κάθε μία περίπτωση ξεχωριστά. Η πρόγνωση αφορά το τι έχει παρατηρηθεί να συμβαίνει στις γυναίκες που έχουν καρκίνο στα διάφορα στάδια, σε ποσοστιαία αναλογία ( π.χ  λέμε ότι η δεκαετής επιβίωση σε κάποιο στάδιο είναι 50%. Αυτό σημαίνει ότι από τις 100 γυναίκες οι 50 θα ζουν στα 10 χρόνια. Το αν  μία ασθενής θα ανήκει σε αυτό το 50% ή στο άλλο, δεν μπορούμε να το προβλέψουμε).

Εκεί που πρακτικά χρησιμεύει η σταδιοποίηση είναι στις επιλογές των θεραπευτικών μεθόδων, αλλά και στην περίπτωση που χρησιμοποιηθεί χημειοθεραπεία στην επιλογή των φαρμάκων που θα χορηγηθούν ( και σήμερα χημειοθεραπεία λαμβάνουν πλέον οι περισσότερες ασθενείς).

Για το θέμα θα υπάρξει και άλλο καταχώρηση.